Czas na

TANTIEMY Z INTERNETU!

Wspieramy uczciwe wynagradzanie polskich twórców filmowych za korzystanie z ich pracy w internecie.
Postulujemy ustawowe zapewnienie odpowiedniego, proporcjonalnego i niezrzekalnego wynagrodzenia za eksploatację filmów w internecie.

2,6 miliarda zł – takie przychody osiąga dziś rynek VOD w Polsce*

* według szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej

0 zł - tantiemy wypłacone polskim twórcom

O co chodzi?
20 czerwca 2022 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opublikowało Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. To bardzo ważny dla twórców akt prawny, który ma na celu wdrożenie do polskiego prawa unijnej dyrektywy 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 roku w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (dalej „dyrektywą DSM”) regulującej m.in. kwestię wynagrodzenia za eksploatację filmów w internecie.
Dyrektywa DSM jest odpowiedzią Unii Europejskiej na aktualne wyzwania związane z rozwojem technologii cyfrowych w obszarze prawa autorskiego, który zmienia sposób, w jaki tworzy się, produkuje i eksploatuje utwory.

Co ten Projekt oznacza dla filmowców?
Twórcy filmów zyskają niezbywalne prawo do wynagrodzenia (tantiem) za eksploatację utworu w ramach usług VOD.

Polska pozostaje jednym z nielicznych państw Unii Europejskiej, które wciąż nie wdrożyło dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym.

Czas na wdrożenie dyrektywy minął 7 czerwca 2021 roku, czyli

temu.

Dlaczego warto nas wesprzeć?
Pandemia przyspieszyła zjawisko odchodzenia od tradycyjnych form korzystania z twórczości filmowców na rzecz wielkich platform VOD. Za zmianą wykorzystywania pracy twórców powinna pójść zmiana sposobu ich wynagradzania.

DZIENNIK GAZETA PRAWNA

W polskim systemie prawnym producent zleca w umowie produkcyjnej wykonanie dzieła i jednocześnie nabywa autorskie prawa majątkowe do eksploatacji filmu. Wkład w produkcję filmu można wycenić. W momencie powstania filmu, dzieła niezwykle złożonego, nieznana jest jednak wartość praw, które przenosi aktor czy twórca na producenta. Nie da się wycenić tych praw na etapie produkcji filmu. Dlatego wymyślono tantiemy, żeby część tego wynagrodzenia była płacona później w zależności od sukcesu produkcji. Jest to praktyka powszechna w branży audiowizualnej zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych.

Dominik Skoczek
dyrektor SFP-ZAPA

TV REPUBLIKA

System wynagradzania twórców jest skonstruowany w taki sposób, że to wynagrodzenie jest rozłożone w czasie. Czyli część wynagrodzenia dostaje się podpisując umowę z producentem, a resztę - gdy film zaczął zarabiać. I w zależności od tego jak on zarabia – czy jest wyświetlany w kinach, czy wydawany na płytach DVD, czy funkcjonuje na platformach streamingowych. Na świecie twórcy faktycznie otrzymują już w tej chwili wynagrodzenia z tytułu wyświetleń VOD.

Sylwia Biaduń
zastępca dyrektora
SFP-ZAPA

RZECZPOSPOLITA

Niestety pandemia tylko przyspieszyła odczuwane już wcześniej procesy zmniejszania się rynku sprzedaży filmów DVD, a obecnie wręcz jego agonii. Dla każdego filmowca było to zawsze potrzebne źródło dochodu. Dodając do tego drastyczny spadek widowni kinowej, jest to dla każdego z nas spory cios. Alternatywą jest oczywiście streaming i obecność naszych filmów w strefie online, dlatego teraz jak nigdy konieczne jest uregulowanie kwestii zapewnienia twórcom uczciwego wynagrodzenia z tego tytułu.

Katarzyna Klimkiewicz
reżyserka, scenarzystka

PORTAL TRÓJMIASTO.PL

Prawo autorskie jest na tyle specyficzną dziedziną prawa, że niemal stale wymaga aktualizacji. Wszystko przez to, że tworzą się nowe pola eksploatacji utworów audiowizualnych, czyli miejsca dystrybuowania filmów. I to prawo zwyczajnie za tym nie nadąża. W Polsce mamy bardzo duży i dobrze rozwinięty już rynek VOD, którego przepisy po prostu nie widzą. Jeżeli mówimy rozwiązaniach formalnych w kontekście tantiem, to jesteśmy - nikomu nie ujmując - w sytuacji gorszej niż w Mołdawii.

Bartosz Paduch
reżyser

POLSKIE RADIO DWÓJKA

Pełne wynagrodzenie dla twórcy to odtworzenie filmu w telewizji lub kinie. Trudno określić gażę autorów na początku - wtedy nie wiadomo jeszcze, czy dany obraz będzie sukcesem. A jeśli tak się stanie, to zarabia na tym producent, dystrybutorzy, wszyscy, którzy go prezentują. Twórca jest autorem tego dzieła, jemu należy się maleńki procent od tego sukcesu.

Alek Pietrzak
reżyser

GAZETA WYBORCZA

Potrzebne są regulacje o tantiemach i nie jest to znowu żadna dodatkowa opłata, tylko część należnej każdemu z nas wypłaty, która teraz zostaje w rękach właścicieli platform streamingowych. To wbrew polskiemu prawu autorskiemu. Walczymy o to od 10 lat, bo polskich twórców niestety wciąż traktuje się trochę jak tanią siłę roboczą. I tu też trzeba podkreślić, że nie chcemy pieniędzy od widzów, ale od tych, którzy na naszej twórczości zarabiają – HBO czy Netflixa. Kiedy 27 lat temu powstał Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych, telewizje i kina również nie płaciły tantiem i trzeba było o to walczyć kilka lat.

Agnieszka Smoczyńska
reżyserka

DO RZECZY

Nie winimy twórców polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, że w połowie lat 90. XX w. nie przewidzieli, że w ciągu paru dekad globalna sieć rozhula się na dobre i stanie się podstawowym sposobem dystrybucji utworów. Mamy jednak żal, że od wielu lat, kolejne opcje polityczne, pozostają głuche na wskazywaną przez środowiska kreatywne pilną potrzebę nowelizacji tej ustawy.

Jacek Bromski
prezes SFP, reżyser

RADIO TOK FM

Wszyscy uwielbiamy streamingi, każdy ma jakąś subskrypcję. Scenarzyści są podekscytowani szansami pisania seriali (*dla platform VOD), ponieważ są to często nowe treści, bardziej innowacyjne niż w tradycyjnej telewizji. Jednak obszar prawny został zaniedbany. Ministerstwo Kultury rzeczywiście stanęło po stronie twórców i zaproponowano rozwiązania, które po prostu normalizują to, co się na rynku wydarzyło, za czym nie nadążaliśmy. Została wypracowana treść ustawy, która jest akceptowana przez całe środowisko filmowe (…) Jednak jesteśmy zaniepokojeni tym, co się z nią dzieje. Trafiła na Komitet Stały Rady Ministrów, natomiast tuż przed majówką została wycofana.

Marcin Ciastoń
scenarzysta

PORTAL TRÓJMIASTO.PL

Ta nowelizacja (*ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) jest bardzo potrzebna, bo na współczesnym rynku cyfrowym jest olbrzymia konkurencja. Aby polscy twórcy sami byli konkurencyjni, potrzebują odpowiedniej ochrony prawnej. Tantiemy jeszcze bardziej nakręcą polską kinematografię i stworzą nowe możliwości do rozwoju naszego kina. A chyba o to chodzi wszystkim, którym zależy na polskiej kulturze.

Maciej Wiktor
reżyser

SCRIPT FIESTA

W Polsce rynek VOD, według szacunku Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej generuje ponad 2 miliardy złotych rocznie. To jest bardzo dużo. Wszystkie platformy łącznie miałyby płacić z tego 30 milionów tantiem. To chyba wciąż opłaca się zapłacić 30 milionów złotych, żeby mieć 2 miliardy przychodów.

Ela Benkowska
reżyserka

PORTAL WIRTUALNE MEDIA

Mimo oczywiście znacznych różnic między polską a amerykańską branżą filmową, istota problemów, z którymi mierzą się twórcy, pozostaje w gruncie rzeczy ta sama: niezwykle szybko zmieniający się rynek, silna cyfryzacja, kryzys kina. Jedną z głównych przyczyn strajku scenarzystów było pogorszenie się ich sytuacji finansowej związane bezpośrednio z rozkwitem serwisów streamingowych. W Polsce też staramy się teraz o uregulowanie podobnej kwestii, czyli o wprowadzenie do polskiego prawa tzw. tantiem z internetu. Rozwiązania, które jest już standardem w niemalże całej Europie, a którego rodzimi twórcy wciąż są pozbawieni. I w naszym przypadku również chodzi o tak podstawowe sprawy, jak uczciwe wynagradzanie twórców filmowych oraz sprawiedliwy podział zysków.

Adam Cioczek
scenarzysta

RAPORT O STANIE MEDIÓW

Sytuacja w Polsce jest kilkukrotnie gorsza niż w Stanach Zjednoczonych. Mamy taki związek ZAPA – Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych. On przez wiele lat wywalczył nam przynajmniej tantiemy z kin, z telewizji, również z innych nośników, ale mimo że platformy streamingowe coraz bardziej się rozwijają, to w Polsce żadni twórcy nie otrzymują żadnych tantiem z sieci. Twórcy „Wielkiej wody”, serialu Netflixa, który zdobył ogromną popularność, nie dostali nic za eksploatację tej produkcji. To jest problem, z którym obecnie się zmagamy.

Brunon Hawryluk
scenarzysta

TV REPUBLIKA

Z twórcami nie zawiera się umów o pracę, nie posiadają socjalnych zabezpieczeń. Filmowcom, którzy ulegli wypadkowi, nie mają przez jakiś czas pracy, te tantiemy ratują życie. To także one mogą w jakimś stopniu rekompensować brak emerytury. Pamiętajmy, że naród jest silny nie tylko kiedy ma silne wojsko, ale również kiedy ma silną kulturę.

Michał Kondrat
reżyser

FAQ, czyli rozwiewamy najczęstsze mity na temat tantiem

"Dlaczego mam dwa razy płacić za to samo, skoro zapłaciłem już za subskrypcję?"
Tantiemy nie są żadnymi dodatkowymi opłatami i nie płaci ich widz. To systemowe zobowiązanie, działające w Polsce od wielu lat np. na polu kin czy telewizji. Dzięki niemu platformy streamingowe zobowiązane będą do dzielenia się z twórcą zyskami z jego dzieła.

"System proponowany przez Netflix będzie działał bez żadnych pośredników, więc będzie wydajniejszy"
System pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania został stworzony po to by zniwelować znaczne dysproporcje w relacjach między pojedynczym twórcą a dużą zagraniczną platformą. Działa on bardzo efektywnie na innych polach eksploatacji (np. wyświetlanie w kinach, nadawanie, reemisja). Deklarowana „bezpośredniość” Netflixa nie zapewni twórcom wyższych wynagrodzeń ani bardziej sprawiedliwego podziału zysków, wręcz przeciwnie, może sprawić, że platforma będzie miała zupełną dowolność w wynagradzaniu twórców i może wykorzystywać swoją silną pozycję.

"Rozwiązanie oparte na uzgodnieniach kontraktowych są bardziej partnerskie i korzystniejsze dla twórców"
Nie ma mowy o partnerstwie, gdy występuje tak znacząca dysproporcja sił. Uzgodnienia kontraktowe proponowane przez np. Netflix zawierają znaczne ograniczenia podmiotowe (katalog twórców objętych programem) oraz przedmiotowe (dotyczą np. tylko produkcji oryginalnych Netflixa). Wypłacane są też najczęściej po spełnieniu wyśrubowanych kryteriów i osiągnięciu bardzo wysokich wyników oglądalności. Tantiemy gwarantowane ustawowo obejmują wszystkich twórców i wszystkie platformy, na jasnych i sprawiedliwych zasadach.

"Konieczność płacenia tantiem sprawi, że tzw. opłaty subskrypcyjne zostaną podwyższone"
Te same obawy towarzyszyły wprowadzeniu opłaty audiowizualnej pobieranej od dostawców VOD na rzecz PISF, wynoszącej 1,5% przychodu i obowiązującej od lipca 2020 roku. Wówczas również straszono podwyżką cen, jednak nic takiego się nie wydarzyło.

"Tantiemy, success fee i klauzula bestsellerowa oznaczają to samo"
Tantiemy to wynagrodzenie przewidziane dla wszystkich współtwórców utworów filmowych, niezależnie od tego czy są one udostępniane samodzielnie przez nabywców praw autorskich, czy na podstawie licencji. Jest to część wynagrodzenia za wkład twórczy, którego nie da się wycenić na etapie produkcji filmu. Utwory nie muszą osiągać żadnych konkretnych progów oglądalności lub innych narzuconych kryteriów. Naliczane są za każde nadanie, wyświetlenie, odtworzenie, czy zwielokrotnienie. Tantiemy zapewnia odpowiednia ustawa prawa krajowego – w Polsce jest to Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Obowiązek ich zapłaty spoczywa na rozpowszechniających utwory nadawców, właścicieli kin, hoteli itp. (z wyłączeniem platform streamingowych, które póki co nie są objęte tym obowiązkiem), a nie na producentach.

Success fee to rodzaj premii za określony wynik oglądalności. Success fee jest ustalana indywidualnie w umowie z producentem. Jest ona niezależna od tantiem. Twórcy mogą mieć zapewnione tantiemy ustawowe i jednocześnie negocjować z producentem success fee.

Klauzula bestselerowa - wynika z art. 44 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz dodatkowo z art. 20 dyrektywy DSM. Uruchamia się ją niezależnie od zapisów umowy, jeżeli zyski podmiotu rozpowszechniającego utwór pozostają w rażącej dysproporcji wobec wynagrodzenia twórcy. Jest to wyjątkowy środek, rzadko wykorzystywany, wobec czego brakuje orzecznictwa pokazującego jak to prawo wykorzystać w praktyce.

Działamy wspólnie!

Piszą o nas!

Pliki do pobrania

Kontakt

Martyna Tomczyk-Bagińska
tomczyk@zapa.org.pl
tel. 793 013 272

Anna Robak-Przewłoka

TANTIEMY Z INTERNETU!

Wspieramy uczciwe wynagradzanie polskich twórców filmowych za korzystanie z ich pracy w internecie.Postulujemy ustawowe zapewnienie odpowiedniego, proporcjonalnego i niezrzekalnego wynagrodzenia za eksploatację filmów w internecie.

Wspieramy uczciwe wynagradzanie polskich twórców filmowych za korzystanie z ich pracy w internecie.
Postulujemy ustawowe zapewnienie odpowiedniego, proporcjonalnego i niezrzekalnego wynagrodzenia za eksploatację filmów w internecie.